دیابت / 8 تا از مهمترین علائم آن/تشخیص – پیشگیری و درمان
دیابت چیست
دیابت به انگلیسی diabetes یک بیماری مزمن است که در آن یا انسولین به مقدار کافی تولید نمی شود یا تولید می شود ولی به درستی عمل نمی کند.
انسولین یک هورمون است که از پانکراس ترشح و مولکول های آزاد گلوکز (قند) را به صورت گلیکوژن در کبد ذخیره و از افزایش سطح قند خون جلوگیری می کند؛ حال اگر این هورمون به قدر کافی تولید نشود یا به درستی عمل نکند، سطح قند خون فرد بالا رفته و باعث ایجاد این بیماری می گردد.
دیابت بی مزه
به تعریف کلینیک سیلوند یک بیماری نادر و قابل درمان است که بدلیل اختلال در عملکرد هورمون ضد ادرار یا وازوپرسین (ADH)، بدن بیش از حد معمول ادرار تولید می کند.
انواع دیابت و علل ایجاد آن
انواع این بیماری را در زیر برای شما آورده ایم و دلایل ایجاد آن ها را توضیح می دهیم:
- دیابت نوع یک که یک بیماری خود ایمنی است و سیستم ایمنی فرد به سلول های جزایر لانگرهانس که در لوزمعده (پانکراس) قرار دارد و محل تولید انسلوین است حمله و در تولید انسولین اختلال ایجاد می کند و در نتیجه فرد بیمار برای نرمال نگه داشتن سطح قند خون خود باید انسولین مصرف کند.
- دیابت نوع دو (T2D) که بر خلاف نوع یک، یک اختلال خود ایمنی نیست و افراد مبتلاء سطح انسولین طبیعی دارند ولی در این بیماران این هورمون به خوبی عمل نمی کند و نمی تواند طی واکنش قند خون را در طبیعی نگه دارد. بر طبق شواهد، چاقی بیشترین عاملی است که باعث ابتلاء به T2D می شود.
- دیابت بارداری در زنان باردار ایجاد می گردد در صورتی که قبل از بارداری هرگز به این بیماری مبتلاء نبوده اند و پس از زایمان معمولا برطرف می گردد، ولی خطر ابتلاء به نوع دو این بیماری پس از زایمان در فرد وجود دارد. در صورت ابتلاء به این بیماری و عدم تشخیص و درمان به موقع سلامت جنین ممکن است به خطر بیفتد.
- پیش دیابت که در این بیماری سطح قند خون شما از حد طبیعی بالا تر است اما به اندازه سطح قند خون در دیابت نوع 2 نیست.
- دیابت نوع 3 بر اثر آسیب به پانکراس ایجاد می گردد (به جز آسیب خود ایمنی که نوع 2 این بیماری است)
- دیابت شکننده نوعی از دیابت نوع 1 است که افراد مبتلاء دارای نوسانات شدید قند خون هستند که این نوسانات باعث اپیزودهای مکرر هیپوگلیسمی (قند خون پایین) یا هیپرگلیسمی (قند خون بالا) می شود.
8 تا از مهمترین علائم دیابت
به گفته کلینیک مایا، موارد زیر از علائم این بیماری است:
- بی حالی
- احساس تشنگی بیش از حد معمول
- کاهش وزن بی دلیل
- کتون در ادرار
- احساس تحریک پذیری یا تغییرات خلقی دیگر
- تاری دید
- بهبودی دیرتر زخم ها
- ابتلاء به انواع عفونت ها
این علائم در زنان و مردان یکسان است.
تشخیص دیابت
برای تشخیص این بیماری معمولی از تست های آزمایشگاهی زیر استفاده می شود:
- آزمایش A1C
- آزمایش قند خون ناشتا
- تست تحمل گلوکز
- آزمایش RBS
- تست غربالگری گلوکز
در مطالب بعد هر کدام از تست های فوق را جداگانه توضیح خواهیم داد.
میزان قند خون در نیابت نوع 1 و 2 و پیش دیابت
رنج نرمال تست های آزمایشگاهی را بر اساس متود ارائه شده توسط CDC، در جدول زیر برای شما آورده ایم:
| وضعیت | آزمایش A1C | آزمایش قند خون ناشتا | تست تحمل گلوکز | آزمایش RBS |
| دیابت | بالای 6.5% | 126mg/dL به بالا | 200 mg/dL به بالا | 200 mg/dL به بالا |
| پیش دیابت | 6.4%-5.7% | 100 – 125 mg/dL | 140 – 199 mg/dL | |
| نرمال | زیر 5.7% | تا 99 mg/dL | تا 140 mg/dL |
عوارض بیماری دیابت
انجمن دیابت ایران، موارد زیر را به عنوان عوارض زودرس این بیماری معرفی می کند:
- كتواسيدوز يا كماي ديابتي
- کمای هایپر اوسمولار
- هیپو گلیسمی
- هايپرگليسمي
و به گفته همان سازمان موارد زیر از عوارض دیررس آن می باشد:
- عارضه چشمی
- نفروپاتي(بيماري كليه)
- نوروپاتی(آسيب ديدگي اعصاب)
- بيماري قلبي- عروقي
پیشگیری و درمان دیابت
نوع 1 این بیماری متاسفانه تاکنون قابل پیشگیری نمی باشد و بهتر است این بیماری در مراحل اولیه تشخیص و بیمار زیر نظر پزشک متخصص به مصرف انسولین بپردازد. اما برای پیشگیری از نوع 2 آن به گفته سازمان جهانی بهداشت، بهترین راه تغییر سبک زندگی با داشتن تغذیه سالم و پرهیز از مصرف زیاد شکر و چربی های اشباع، فعالیت بدنی (حداقل 30 دقیقه در روز) برای وزنی متعادل و همچنین عدم استعمال دخانیات است.
البته در افراد مبتلاء به نوع 1 پزشک متخصص ممکن است علاوه بر انسولین برخی داروهای کاهش دهنده قند خون مانند: متفورمین یا مهارکننده های حامل های سدیم-گلوکز نوع 2 (SGLT-2) تجویز کند.
تغذیه در دیابت و میوه های مفید و مضر برای آن
شاید به شما گفته اند چون دیابت دارید نباید میوه بخورید یا این میوه های خاص را نمی توانید مصرف کنید چون قند زیادی دارد، اما باید بگوییم که به گفته کلینیک مایا، این یک افسانه رایج است. برخی از میوه ها حاوی قند بیشتری نسبت به سایرین هستند، اما این بدان معنا نیست که اگر مبتلا هستید نمی توانید آنها را بخورید فقط یک وعده میوه نباید بیش از 15 گرم کربوهیدرات داشته باشد، یعنی اگر یک میوه کم کربوهیدرات را انتخاب کنید مقدار بیشتری از آن را می توانید بخورید.
در زیر ما مقدار میوه هایی که 15 گرم کربوهیدرات دارد آورده ایم که هر کدام را می توانید یک روز در یک وعده غذایی قرار دهید و این انتخاب با شماست فقط حواستان باشد که از حد مجاز رد نشوید که سلامت شما به خطر بیفتد:
1 سیب متوسط، 1 موز متوسط، 1 فنجان شاه توت، 3 فنجان زغال اخته، 1 فنجان طالبی یا خربزه ملون، ۱ عدد پرتقال یا شلیل متوسط، 1 فنجان تمشک، 1 فنجان توت فرنگی کامل
البته با مراجعه به پزشک متخصص یا کارشناس تغذیه می توانید یک برنامه غذایی کامل و دقیق از او بگیرید.
دیابت در زنان و مردان
به گفته CDC، این بیماری خطر بیماری قلبی (شایع ترین عارضه آن) را در زنان حدود چهار برابر افزایش می دهد اما در مردان تنها دو برابر افزایش می دهد و شدت بیماری قلبی در زنان مبتلاء بیشتر از مردان است.
زنان مبتلاء همچنین در معرض خطر سایر عوارض مرتبط با این بیماری مانند نابینایی، بیماری کلیوی و افسردگی هستند.
به گفته همان سازمان، زنان مبتلا به این بیماری بشتر از زنانی که مبتلاء نیستند بیشتر در خطر ابتلاء به عفونت های قارچی واژینال و همچنین عفونت ادراری هستند.
از دیگر عوارض این بیماری برای زنان به سخت تر کردن و سنگین تر کردن پریودی اشاره کرد.
این بیماری همپنین باعث ایجاد ناتوانی جنسی در زنان و مردان می شود.
اگر زنان به این بیماری مبتلاء بوده و قصد مادر شدن داشته باشند حتما قبل از اقدام باید قند خون خود را کنترل کنند تا سلامت خود و فرزند در خطر نیفتد.
مشکلات و عوارض و کنترل این بیماری در دوره یائسگی زنان سخت تر می شود و حتما در این دوره باید مرتب به پزشک متخصص جهت چک کردن و کنترل بیماری مراجعه گردد.
از دیگر مشکلاتی که این بیماری برای مردان ایجاد می کند، برگشت منی به داخل مثانه (انزال واگرد) می باشد که بیمار باید توسط متخصص کلیه و مجاری ادراری تحت مراقبت و درمان قرار گیرد.
دیابت در کودکان
نوع 2 این بیماری قبلا فقط به بزرگسالان اختصاص داشت، اما متاسفانه با افزایش چاقی در کودکان، این بیماری جدیدا در افراد با سن کمتر نیز مشاهده می شود.
کارهای زیادی می توانید برای کمک به مدیریت یا پیشگیری از نوع 2 این بیماری در کودک خود انجام دهید. کودک خود را به خوردن غذاهای سالم، فعالیت بدنی زیاد و حفظ وزن مناسب تشویق کنید. اگر تغذیه سالم و ورزش برای کنترل کافی نباشد، ممکن است به داروی خوراکی یا درمان با انسولین نیاز باشد.
نوع 1 این بیماری در کودکان شایع تر است و ممکن است از سن کم خود را نشان دهد و راه درمان آن مصرف انسولین تحت نظر پزشک می باشد.
ارتباط سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) با دیابت
به گفته کلینیک مایا افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) اغلب مشکلاتی در متابولیسم دارند که می تواند منجر به مقاومت به انسولین و نوع 2 این بیماری شود.
مطالب این سایت فقط در جهت افزایش معلومات شما عزیزان می باشد جهت تشخیص و درمان به متخصص داخلی یا فوق غدد مراجعه فرمایید.
در پایان این متن می تواند نظرات و تجربیات خود را کامنت کنید و اگر این مطلب برایتان مفید بود می توانید آن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.